Thursday, April 05, 2007

Μεγάλη Πέμπτη

Συνεχίζοντας τα έθιμα της Μεγάλης Εβδομάδας στη Ζάκυνθο, θα σας πω παλιότερες και σύγχρονες συνήθειες του τόπου.
Ο κόσμος σήμερα κοινωνάει. Οι νοικοκυρές βάφουν τα κόκκινα αυγά. Το αυγό, συμβολίζει από την αρχαιότητα τη ζωή και το κόκκινο χρώμα, το αίμα του Χριστού. Παλαιότερα τοποθετούσαν το πρώτο κόκκινο αυγό στο εικονοστάσι του σπιτιού, για να ξορκίζουν το κακό. Σε κάποια χωριά σημάδευαν το κεφάλι και την πλάτη των αρνιών με βαφή από τα κόκκινα αυγά.
Από την προηγούμενη μέρα επίσης, έχουν αναπιάσει προζύμι για να φτιάξουν τις Λαμπροκουλούρες. Γενικά, κάνουν ό,τι δουλειά έχει απομείνει, γιατί την Μεγάλη Παρασκευή δεν κάνουν τίποτα. Δεν πιάνουν ούτε τα αυγά! Τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ, κατά τη διάρκεια της λειτουργίας, οι γιαγιάδες κυρίως πλέκουν με κλωστή γαϊτάνια. Πλέκουν από λίγο, δώδεκα φορές, την ώρα που ο ιερέας διαβάζει τα Ευαγγέλια. Τα πλεκτά αυτά τα χρησιμοποιούν σα φυλαχτά. Τη Μεγάλη Πέμπτη, οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα.

Σήμερα, Μεγάλη Πέμπτη, παραδοσιακά οι Ζακυνθινοί τρώνε αγκινάρες παραγεμιστές με ρύζι.

Τα κόκκινα αυγά συνήθιζαν να τα βάφουν οι νοικοκυρές όταν επέστρεφαν από την εκκλησία το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. Κατά το ζακυνθινό έθιμο τα έβαφαν τη Μεγάλη Πέμπτη το πρωί πριν σημάνουν οι καμπάνες και αυτό γινόταν διότι από κείνη τη στιγμή οι καμπάνες «χήρευαν» (δεν ξαναχτυπούσαν μέχρι το Μεγάλο Σάββατο), ή το Μεγάλο Σάββατο το πρωί μετά την πρώτη Ανάσταση. Οι μικροπωλητάδες όλη τη Μεγάλη Βδομάδα παλιότερα πουλούσαν βαφές στο δρόμο. Όσοι είχαν πένθος δεν έβαφαν. Οι δε βαφές ήταν βαφές ρούχων για να πετύχουν έντονο χρώμα.Τα αυγά τα έβαφαν σε πήλινο δοχείο και απέδιδαν μεγάλη σημασία στο χρωματισμό που θα έπαιρναν. Αν το κόκκινο χρώμα ήταν έντονο, αυτό σήμαινε ευτυχία για την οικογένεια. Απεναντίας αν γίνονταν σκούρα, ήταν κακό προμήνυμα συμφοράς ή πένθους.
Στα Ριζοχώρια, στον Κάμπο και στις ορεινές κοινότητες διακοσμούσαν τα αυγά με διάφορα φύλλα και λουλούδια του αγρού. Μέσα σε ένα τούλι ή καλσόν έβαζαν ένα-ένα αυγό με το λουλούδι που επέλεγαν και το έδεναν καλά. Τα έριχναν όταν άρχιζε να βράζει η βαφή και μετά από ένα τέταρτο τα έβγαζαν, έκοβαν κάθε κόμπο από το τούλι ή το καλσόν και το σχήμα του λουλουδιού είχε αποτυπωθεί πάνω σε κάθε αυγό. Όλα τα σπίτια κρατούσαν τα κόκκινα φλούντζια των πασχαλινών αυγών που τα ανακάτευαν με ροδοπέταλα ή άλλα λουλούδια και τα έριχναν έξω από την είσοδο του σπιτιού τα χαράματα της Πρωτομαγιάς «για το καλό του χρόνου»

9 comments:

  1. και η γιαγιά μου έκανε τα κόκκινα αυγά με λουλουδοπέταλα... μου φαινόταν μαγικό κόλπο...
    και μετά τα "γυάλιζε" με ελαιόλαδο...
    το αυγό στο εικονοστάσι το κρατούσαμε όλο το χρόνο....
    :)

    ReplyDelete
  2. Anonymous10:00 AM

    Πολύ με ταξιδεύουνε Κικίτσα μου τα άρθρα σου . Σε μέρη και στιγμές που χω ζήσει, εχω μάθει , εχω μυρίσει, εχω γευτεί και εχω μεγαλώσει.
    Θυμήθηκα τωρα κάτι και θέλω να το μοιραστώ μαζί σου . Μια μέρα της Μ.Εβδομάδας πριν χρόνια (νομίζω Μ.Τετάρτη) έχουμε πιάσει την κουβέντα με την μαμά μου για μαλλιά . Βαφές , χρώματα κλπ κλπ (πρέπει τότε πρώτη φορά είχα βαψει τα μαλλιά μου κόκκινα/ρουμπινή , χαλια ήμουν ). Στο διπλανό δωμάτιο είναι η γιαγιά μου (ζούσε ακόμα) που νομίζαμε οτι κοιμάται και μιλούσαμε χαμηλόφωνα.
    Ξαφνικά ακούω "Λαμπρινούλα μου κόκκινα να τα κάνετε τα αυγά , αυτό είναι το έθιμο τι είναι αυτά που λέτε? Εμείς δεν μάθαμε τετοια!" . Τρόμαξε η γιαγιούλα μου νόμιζε μιλάμε για τα αυγα !:)
    Να σαι καλα και του χρόνου Κικίτσα !!

    ReplyDelete
  3. delicieuse, ευχαριστώ για τις ωραίες εικόνες που μυρίζουν ζεστό ψωμί και αγριολούλουδα.
    Να είσαι καλά, να χαίρεσαι αυτούς που αγαπάς με υγεία (& ομορφιά :)

    Καλή Ανά(σ)ταση.

    ReplyDelete
  4. kyriayf, έτσι τα γυαλίζαμε κι εμείς, με λάδι. Και ακόμα έτσι. Γυαλιστικά και χαζομάρες...πφφφ.... ;-)

    Λαμπρινή...ωραίες οι αναμνήσεις...

    Μαγισσούλι ευχαριστώ! Καλά να περάσουμε όλοι!

    ReplyDelete
  5. Anonymous3:25 PM

    Καλή Ανάσταση σου εύχομαι κι εγώ που ταξιδεύω τόσο καιρό νοερά στα μέρη σου.Αλλά καλά σου είπε κάποια στιγμή ο άνδρας σου ...μην φανερώνεις τόσες πολλές ομορφιές γιατί θα πνιγούμε στους τουρίστες...Ε λοιπόν,εμείς θα έρθουμε στα μέσα Ιούνη.Οι προσδοκίες μου έχουν αυξηθεί και έπεισα τους φίλους μου σε χρόνο μηδέν.Υγεία και πάλι Καλή Ανάσταση !

    ReplyDelete
  6. ...και!!!! τώρα το θυμήθηκα...
    κάποια χρονιά... δεν το πέταξα το αυγό... το κράτησα κρυφά... βρέθηκε μετά το σεισμό του '93, που διαλύθηκε το σπίτι μας (πάνω από το μαγαζί στο ποστ μου...)και από περιέργεια το σπάσαμε με τη μαμά μου... ο κρόκος είχε γίνει "κεχριμπάρι"...

    και στον Πύργο δεν υπήρχε παράδοση σουβλίσματος... κάναμε στο φούρνο, όπως οι Ζακυνθινοί....

    ReplyDelete
  7. Άρτεμις! τι ωραίο όνομα, καλώς τη! Αχ και μου το 'λεγε ο άντρας μου....Μήπως να αρχίσω να βάζω φωτό με τα σκουπίδια, τα διπλοπαρκαρισμενα αυτοκίνητα , τις λακούβες και άλλα τέτοια τώρα που πλησιάζει καλοκαίρι; δεν είναι όλα ομορφα εδώ, πίστεψέ με...Κάποιος θα απογοητευτεί αν βλέπει με τη φαντασία του μόνο μέσα από τις φωτό μου...

    Κυριαυφ...ναι, "κεχριμπάρι" γίνεται. Το κουνάς το αυγουλάκι κι αν κινείται μέσα κάτι, είναι έτοιμο!

    ReplyDelete
  8. τι ωραίο ποστ κική:) δεν το κατάλαβα αυτό με το αυγό: το κουνάς? έτοιμο για τι? κεχριμπάρι? εξηγείστε μου σας παρακαλώωωω

    ReplyDelete
  9. Χαρτ,όταν αφήσεις ένα βρασμένο αυγό για χρόνια άσπαστο, με τα χρόνια συρρικνώνεται. Γίνεται σαν κεχριμπλαρι (έτσι μου έλεγε η πεθερά μου αλλά δεν έχω ποτέ ανοίξει κανένα να δω) και όταν το κουνήσεις καταλαβαίνει ότι υπάρχει κάτι μέσα. Το υλικό έχει αποκολληθεί και συρρικνωθεί μέσα και κινείται. Τα αυγά που είχα στις φωτό στο αφιέρωμα του σκάι, τα έχω πάνω από 10 χρόνια. Άλλα βρασμένα, άλλα αδειασμένα!

    ReplyDelete